Khi nghi ngờ là sắn độc tuyệt đối không sử dụng để ăn. Đối với củ sắn cần gọt, bóc vỏ kỹ, rửa ngâm nước sạch, luộc mở vung và nấu chín kỹ trước khi ăn.
Sắn (miền Nam gọi là khoai mì) là sản phẩm nông sản phổ biến ở Việt Nam được dùng trong chế biến công nghiệp, thức ăn gia súc và lương thực thực phẩm. Tuy nhiên trong sắn củ, lá sắn có chứa một lượng acid cyanhydric (HCN) đáng kể có thể gây ngộ độc. Các biện pháp sơ chế, chế biến như xay nghiền, lọc bột, ngâm, luộc kỹ, ủ chua có thể loại bỏ phần lớn HCN trong sắn. Acid cyanhydric không bị phá hủy bởi nhiệt độ sôi.
Có thể gây ngộ độc
Khi hàm lượng HCN cao trong thức ăn chế biến từ sắn vào cơ thể người sẽ gây ngộ độc thực phẩm. Liều gây độc cho một người lớn là 20mg HCN, liều gây chết người là 50mg HCN cho mỗi 50kg thể trọng. Các nguy cơ gây ra ngộ độc thực phẩm do HCN trong sắn là do sử dụng sắn đắng, sắn cao sản (sắn công nghiệp) có chứa hàm lượng HCN cao; sơ chế và chế biến không bảo đảm an toàn (chưa bóc hết vỏ sắn trước khi luộc, chưa rửa và ngâm sạch và luộc sắn chưa kỹ…).
Các biểu hiện chính khi ngộ độc cyanhydric cấp tính ở người là hội chứng nhiễm độc thần kinh. Bệnh nhân xuất hiện triệu chứng ngộ độc nhanh chóng sau khi ăn sắn và các sản phẩm chế biến từ cây sắn (lá sắn muối chua…) với các biểu hiện lâm sàng như: buồn nôn, nôn mửa, đau bụng và tiêu chảy; ù tai, chóng mặt, nhức đầu, mệt mỏi chân tay, đi không vững, có thể biểu hiện nặng hơn là co giật, hôn mê; khó thở, suy hô hấp cấp, biểu hiện xanh tím, giảm huyết áp, tăng nhịp tim… Nếu bệnh nhân không được cấp cứu, điều trị kịp thời có thể dẫn đến tử vong.
Không ăn sắn lúc đói vì có thể gây say sắn, ngộ độc. Ảnh minh họa
Dự phòng ngộ độc cho cộng đồng
Cần tăng cường thông tin, tuyên truyền, phổ biến kiến thức bảo đảm an toàn thực phẩm trong lựa chọn, sơ chế, chế biến sắn. Không sử dụng sắn đắng, sắn cao sản (cả củ và lá) để chế biến thức ăn. Khi nghi ngờ là sắn độc tuyệt đối không sử dụng để ăn. Đối với củ sắn cần gọt, bóc vỏ kỹ, rửa ngâm nước sạch, luộc mở vung và nấu chín kỹ trước khi ăn. Đối với lá sắn cần ngâm nước, rửa sạch, muối chua hoặc luộc thật kỹ trước khi ăn. Khi ăn sắn, thấy có vị đắng thì không nên ăn. Không ăn sắn vào buổi sáng sớm, ăn khi đói.
Quy hoạch và công khai thông tin khu vực trồng các loại sắn. Tăng cường thông tin cảnh báo cho người dân loại sắn đắng, sắn cao sản không được sử dụng chế biến thành thức ăn trực tiếp (củ luộc, nướng, lá sắn muối, luộc…).
Tuyên truyền giáo dục cho mọi người trong gia đình về sắn độc và biết cách chế biến, xử trí sơ bộ khi bị ngộ độc sắn. Khi có người bị ngộ độc sắn, phải nhanh chóng loại trừ tác nhân gây ngộ độc bằng gây nôn chủ động trước 30 phút sau ăn và khi bệnh nhân tỉnh. Cho bệnh nhân uống dung dịch đường (tốt nhất là đường glucosa 30 – 50%) và chuyển đến cơ sở điều trị gần nhất.
Tập huấn, đào tạo cán bộ y tế ở các tuyến để nâng cao năng lực chẩn đoán, cấp cứu và điều trị ngộ độc thực phẩm do độc tố trong sắn.
Theo suckhoedoisong
